Ergenlik Dönemi
Emel Ay, Aile Danışmanı Psikolog
1-Ergenlik dönemini nasıl tanımlayabiliriz?
Ergenlik, çocuklukla erişkinlik arasında yer alan ,gelişme, ruhsal olgunlaşma ve yetişkin yaşama hazırlığın gerçekleştiği bir psikososyal duraktır.
2- Ergenlik döneminin kökeni nedir?
Tümüyle biyolojik kökenli olan bu dönemin önemli psikolojik sonuçları vardır. Yani ergenlik psikososyal bir gelişme basamağıdır.
3- Ergenlik ne zaman başlar ,ne kadar sürer?
Genellikle 9-11 yaşlarında başlar, 19-21 yaşına kadar devam eder,tamamlanır.
4-Ergelik döneminde bireyin yaşadığı en önemli değişiklikler nelerdir?
Bu dönemdeki hızlı biyolojik değişiklikler ergene iki önemli özellik kazandırır.
Birincisi:Cinsel üremeyi sağlayan cinsel olgunlaşma,
İkincisi: Anne baba tarafından korunma ve bakılma gerekliliğini azaltan fiziksel büyüme ve kendi kendine bakabilme gücü,yani temel amaç anne- babadan ayrılarak bağımsızlığın kazanılması,karşı cinsle ilişkilerin sağlıklı kurulabilmesidir.
5- Bu dönemde ergen öncesinde sahip olmadığı hangi becerileri kazanır?
– Beden imgesi kabullenilir.
– Cinsel kimlik rolü belirlenir, kabullenilir.
– Özerklik yani ebeynden bağımsızlaşma
– Bir yetişkin kimliği edinme
– Üretken bir birey olmaya hazırlanma
– Yaratıcılık,sevme ,anlamlı amaçlar ve değerler kazanır.
6- Ergenlik dönemi her birey için standart bir süreç varmıdır, Yoksa ergenlik döneminde bireysel farklılıklar varmıdır?
Ergenlik biyolojik değişkenler evrenseldir.Ancak bu değişkliklere verilen Psikolojik v sosyal yanıtlar evrensel değildir.Bireyden bireye farklılık gösteririr.
7- Ergenlik döneminin kendi içinde evreleri varmıdır? Bu dönemde belirleyen karateristik özellikleri nelerdir?
– Erken ergenlik (10-13) Bu dönemin temel işlevi çocukluk rolünün terk edilmesidir. Ruhsal gelişim açısından hayatın beklide en sorunlu dönemidir.Bu dönemde ebeveynlere geliştirilmiş uyumlu duygusal yapı değişir.Bu dönemde ergen aile aktivitelerine daha az katılır. Anne baba yargıları değersizleşir.
– Orta Ergenlik Dönemi(14-16)yaş Güçlü akran bağlarının geliştiği dönemdir. Anne babadan uzaklaşma eğilimi vardır.Akran gruplar arasında duygusal bağlar gelişir.
– Geç Ergenlik (Yaş aralığı nedir, varmıdır? )
Erişkin davranışlarının görüldüğü evrenseldir. Bu dönemde cinsel kimlik oturur. Cinsel çatışmalar yerini mesleksel ve toplumla ilgili sorunlara bırakır.
8-Bu dönemde ergenin otoriteyle arası nasıldır?
Bireyin tanıştığı ilk otorite figürü ailesidr/ebeveyndir.
Bu dönemin başında zoraki olarak kabuledilen ebeveyn otoritesi sorgulanmaya başlar.
9-Bu dönemde ebeveyn tutumları nasıl olmalıdır?
Anne-baba özellikle kendi ergenlik dönemlerindeki ruh hallerini hatırlamaya çalışmalıdırlar. Bunu gerçekşeştirebildiklerinde çocuklarını daha kolay anlayabileceler,empati kurabileceklerdir.
Bu dönemde özellikle anne-baba tutumları ortak kararlarla şekillenmeli,tutarkılık ve karlılık ilkesinden uzaklaşılmamalıdır.
10- Ergenin bu dönemde davranış özellikleri nelerdir?
Ergen bu dönemde tutarsız ve çelişkilerle doludur.
Anne-babaya karşı çift yönlü zıt duygular besleyebilir.Sevgi,kızgınlık ve öfke bir aradadır. Sözel salırganlıkların artması olağanır.
Şiddet eğilimi artar.
Negatif,karamsar ve dürtüseldir.
Soumlulukları reddeder.
Depresyon eğilimi artar.
Kişiler arası dengeyi bulması zorlaşı.
Kendi eleştiriya kapalıyka ,özellikle aile bireylerini kolaylıkla eleştirir.
Bu dönemde mualif olma davranışları sıklıkla görülür.
11- Bu dömende yaşana aile içi çatışmaların temelinde neler vardır?
Bu dönemde çoğunlukla ana-baba ergenin kendi değer yargı sistemleri içinde kalmasını beklerler.Kimlik arayışı içinde olan birey ise ‘farkı’ olmaya çabalar.İki taraf arasında ki bu karşıtlık ‘ Kuşak Çatışmasını’ oluşturur.
12- Evdeki başka hangi faktörler bu çatışmayı artırır?
Evdeki cezalandırıcı onur kırıcı ,soğuk ve uzlaşmadan uzak tutumlar da bu çatışmayı artırır.
13- Peki bu dönemde ebeveyn nasıl bir yaklaşım içinde olmalıdır?
Fiziksel-ruhsal baskının ve zorlamanın olabildiğince kullanılmadığı ilişki biçimi uygulanmalıdır.
Anne-baba ergeni ,sabırla dinleyebilmeli,onu anlamaya çalışabilmeli,kararsız kaldığı durumlarda ,kendine zaman tanıyabilmelidir. Ani ve sert tutumlardan kati suretle kaçınılmalıdır.
Esneklik gösteren daha az cezalandırıcı ,destekleyici ebeveyn tipi hep daha iyi sonuçlar elde eder. Ergenin evde birey olarak algılanması prestijinin olması aile içi ilişkileri olumlu yönde etkiler.
Evde ergenin fikrinin alınması , kararlara katılması ,önemli olduğu duygusunun yaşatılması benlik saygısını da artırır.
